Eröffnung: Freitag, 17. Oktober 2025, 18 Uhr
Begleitveranstaltung: Lesung und Gespräch mit Christa Jeitner am Samstag, 13. Dezember 2025, 16 Uhr
Polen ist der Knotenpunkt im Netzwerk der Künstlerin Christa Jeitner, den sie für diese persönliche Ausstellung als Schwerpunkt wählte. In der Zeit nach dem Mauerbau reiste sie privat in das Nachbarland und tauchte ein in die dortige Kunst in ihrem existenziellen Ernst. Die Arbeiten, die sie dort kennenlernte, ließen die Verletzungen und Zerstörungen der Okkupationszeit erahnen, die darin verarbeitet wurden. Es gelang ihr, zahlreiche Künstlerfreundschaften aufzubauen. Sie studierte die Ethik des Widerstandes von Jan Strzelecki, der darauf abhebt, die zwischenmenschliche Brüderlichkeit der Vergewaltigung der Werte gegenüberzustellen. Nach seinem gewaltsamen Tod macht sie sich zur Aufgabe, sein „Erproben im Zeugnis“ für Deutsche zugänglich zu machen. Ausgelöst durch die starke Ausdruckskraft der polnischen Kunst, suchte und fand sie ihren künstlerischen Ausdruck jenseits von Ästhetisierung. Tief berührt von ihren Erfahrungen und auf der Suche nach Direktheit schuf sie textile Arbeiten aus oft auch vor Ort erworbenen Garnen zu Auschwitz, Treblinka, dem Warschauer Ghetto und Bełżec, letzteres erst kürzlich fertig gestellt. Eine große Bandbreite dieser Werke sind nun erstmalig in der Galerie Bernau zu sehen und teilweise vor Kurzem neu montiert. Die textilen, sehr greifbaren Werke füllen als Installationen und an den Wänden den vorderen Galerieraum und nehmen die Besuchenden mit in eine vielschichtige persönliche Auseinandersetzung mit dem Thema Erinnern.
Im Kontrast zu diesen harten Themen schuf Jeitner auch Landschaftsbilder, den Strandstreifen bei Gdynia, dieLandschaften um die Stadt Ka.
Die Landschaften setzen sich fort in den Gedenktüchern im hinteren Raum und sind ein Reflex aus der Zeit nach dem Kriegsrecht 1981-83. Hier deuten dunkle Streifen oder die Gabel als Symbol für den Hunger das durchlebte Unglück an, die Revolution verloren zu haben, tragisch gescheitert zu sein und die Meinungsfreiheit erneut zu verlieren. Das erste mit dem Titel Trauerhaut ist Tadeusz Brzozowski gewidmet, es ist eine Reminiszenz an seine verborgen kritische Haltung und seine Art, das erlebte humorvoll und mit Leichtigkeit zu verarbeiten.
Bernau ist der Ausgangspunkt der Lebenswelt und das Zentrum von Jeitners Netzwerk. Hier wuchs sie auf und erlebte die Eroberung 1945, die Massenquartiere kurz nach dem Krieg, später den Abriss der Altstadt, der sie als Restauratorin besonders betroffen machte. Eingreifen war unmöglich, es blieb nur dokumentieren, zeichnend und schreibend. Daraus entstanden die Notizen zu einer Bestandsaufnahme während des Flächenabrisse von 1982 im Altstadtkern von Bernau, die damals von den Kulturfunktionären gezielt umgangen wurden.
Jeitner gibt uns Einblicke in ihr sechs Jahrzehnte langes künstlerisches Schaffen, in denen sie die Kunstwelt Bernaus und seiner Umgebung entscheidend geprägt hat.
POLSKI
... do Polski
Polska jest centralnym punktem działalności Christy Jeitner, który wybrała jako główny temat swojej osobistej wystawy. W okresie po wybudowaniu muru berlińskiego podróżowała prywatnie do sąsiedniego kraju i ze swoją egzystencjalną powagą zanurzyła się w tamtejszej sztuce. Prace, które tam poznała, pozwalały wyobrazić sobie rany i zniszczenia okresu okupacji, które zostały w nich przepracowane. Udało jej się nawiązać przyjaźnie z wieloma artystami. Studiowała etykę oporu Jana Strzeleckiego, która kładzie nacisk na przeciwstawienie braterstwa międzyludzkiego gwałtowi na wartościach. Po jego brutalnej śmierci postawiła sobie za zadanie przybliżenie Niemcom jego „Prób świadectwa”. Zainspirowana ekspresją polskiej sztuki, poszukiwała i odnalazła swój artystyczny wyraz poza estetyzacją. Głęboko poruszona swoimi doświadczeniami i poszukująca bezpośredniości, stworzyła prace tekstylne z nici często nabywanych na miejscu, poświęcone Auschwitz, Treblince, warszawskiemu getcie i Bełżcu, przy czym ta ostatnia została ukończona dopiero niedawno. Duża część tych dzieł jest obecnie po raz pierwszy prezentowana w galerii Bernau, a niektóre z nich zostały niedawno ponownie zmontowane. Tekstylne, bardzo namacalne dzieła wypełniają przednią salę galerii jako instalacje i ekspozycje na ścianach, zabierając zwiedzających w wielowarstwową, osobistą podróż po temacie pamięci.
W przeciwieństwie do tych trudnych tematów Jeitner tworzyła również pejzaże, takie jak Pas plaży w Gdyni czy Krajobrazy wokół miasta Ka.
Krajobrazy są kontynuowane w pamiątkowych tkaninach w tylnej części pomieszczenia i stanowią odbicie okresu po wprowadzeniu stanu wojennego w latach 1981-83. Ciemne smugi lub widelec jako symbol głodu sugerują tutaj nieszczęście, jakim była przegrana rewolucja, tragiczna porażka i ponowna utrata wolności słowa. Pierwszy, zatytułowany Trauerhaut, jest poświęcony Tadeuszowi Brzozowskiemu i stanowi reminiscencję jego ukrytej krytycznej postawy oraz sposobu, w jaki z humorem i lekkością podchodził do doświadczeń życiowych.
Bernau jest punktem wyjścia świata społecznego i centrum sieci Jeitner. Tutaj dorastała i przeżyła zdobycie miasta w 1945 roku, masowe zakwaterowanie tuż po wojnie, a później wyburzenie starego miasta, co szczególnie dotknęło ją jako konserwatorkę. Nie można było nic zrobić, pozostało tylko dokumentowanie, rysowanie i pisanie. W ten sposób powstały Notatki o inwentaryzacji podczas wyburzania budynków w 1982 r. na starym mieście w Bernau, które wówczas zostały celowo pominięte przez funkcjonariuszy ds. kultury.
Jeitner daje nam wgląd w swoją sześćdziesięcioletnią twórczość artystyczną, podczas której wywarła decydujący wpływ na świat sztuki w Bernau i okolicach.
ENGLISH
… To Poland
Poland is the hub of artist Christa Jeitner's network – and the place she chose as the focus for this personal exhibition. In the period after the Berlin Wall was built, she traveled there and immersed herself in the art world – with all its deep, existential themes. The art she encountered in Poland gave her a glimpse of the pain and destruction experienced in period of German occupation. She established numerous friendships with artists and studied the resistance ethics of Jan Strzelecki, whose work juxtaposed interpersonal brotherhood with the violation of values. After his violent death, she made it her mission to make his “testing in testimony” accessible to Germans. Inspired by the powerful expressiveness of Polish art, she sought and found her artistic expression beyond aestheticization. Deeply moved by her experiences and in search of directness, she created textile works from yarns often purchased locally near Auschwitz, Treblinka, the Warsaw Ghetto, and Bełżec. Some of these pieces have just recently been completed. A wide range of her works are now on display for the first time at the Galerie Bernau. These highly tactile works fill the front gallery space and cover the walls, taking visitors on a multi-layered personal journey of exploration into the theme of remembrance.
As a contrast to her more challenging themes, Jeitner also created landscapes, such as the Strandstreifen bei Gdynia (Beach strip near Gdynia) and Landschaften um die Stadt Ka (Landscapes around the city of Ka). The landscape images continue on in the commemorative tapestries in the back room and are a reflection of the period after martial law in 1981-83. Here, dark stripes and the fork as a symbol of hunger hint at the misfortune of having lost the revolution, of having failed tragically, and of losing freedom of expression once again. The first, entitled Trauerhaut (Mourning Skin), is dedicated to Tadeusz Brzozowski. It is a reminiscence of his hidden critical attitude and his way of processing his experiences with humor and lightness.
Bernau is the starting point of Jeitner’s life and the center of her network. She grew up here and experienced the occupation after 1945, the overcrowded living conditions following the war, and later the demolition of the old town, which was particularly impactful for her. Intervention was impossible; all that remained was to document, draw, and write. This resulted in Notizen zu einer Bestandsaufnahme während des Flächenabrisse von 1982 im Altstadtkern von Bernau(Notes for an inventory during the demolition of the old town center of Bernau in 1982), which were deliberately ignored by city officials at the time.
Jeitner gives us insights into her six decades of artistic work, during which she had a decisive influence on the art world of Bernau and its surroundings.